Francis Crick Enstitüsü’nde yapılan bir araştırmanın sonuçlarına göre DNA’nın gen içermeyen küçük bir bölgesi olmadığında erkek farede testis yerine yumurtalık oluşuyor.
Sox9: Memelilerde Cinsiyet İçin Önemli Bir Gen
Memelilerde yumurtalığın gelişmesi ve dişi olma özelliği erken dönemdeki cinsiyet organlarında yeterli miktarda SOX9 proteinin olmasına bağlıdır. SOX9 bu organların testis olmasına ve daha sonra da gelişim döneminde erkek embriyo oluşumuna sebep olmaktadır.
SOX9’un Miktarı Cinsiyet Gelişiminde Önemli
Üretilen SOX9 proteinin miktarı ilk olarak Y kromozomunda lokalize olmuş Sry geni tarafından üretilen SRY proteini tarafından kontrol edilmektedir. Bu yüzden X ve Y kromozomuna sahip bireylerde çoğunlukla testis oluşmakta ve iki X kromozomuna sahip bireylerde oluşmamaktadır.
İnsan DNA’sının yüzde 2’sindeki kodlar proteinleri oluşturur. Kalan yüzde 98’i ise kodlanmayan ya da bir zamanlar gereksiz olduğu düşünülen DNA bölgeleridir. Ancak şu anki bilgimiz, kodlanmayan bölgenin gereksiz olmadığı ve farklı süreçlerde rol oynayabileceğini anlatıyor.
Science isimli dergide 14 Haziran 2018’de yayımlanan çalışmada Sox9 geninden yarım milyondan fazla baz çifti uzakta lokalize olmuş Enh13 olarak adlandırılan DNA’nın küçük bir bölgesi, Sox9 proteinin üretimini indükleyerek testis gelişimini tetiklemektedir. Gonen ve arkadaşları (2018) Enh13 bölgesini fareden sildiklerinde, farede yumurtalıklar oluşmakta ve fare dişi bir fare olarak doğmaktadır. Yani Enh13 bölgesi fareden XX gonadına sahip XY dişi faresi vermektedir.
Çalışma Neden Önemli?
Enh13 bölgesi insan genomunda da bulunmaktadır. Enh13 insanda korunmuş ve 32.5 kilobazdan oluşan bir bölgedir. XY kromozomuna sahip erkeklerde bu bölgedeki DNA fragmenti (=parçası) kaybı dişi cinsiyet organları gelişimine sebep olabilir. Bu çalışma bu bireylerdeki biyolojik süreci açıklamaktadır.
Kaynaklar
İlk yorum yapan olun